Pierwszy Zdalnie Kierowany Pojazd Podwodny rozpoczął pracę w 1966 roku, kiedy to US Navy użyło CURV (Cable Contralled Undeiwater Research Yehicle) do wydobycia zagubionych bomb atomowych koło Palomares, Costa del Soi. Ten bezzałogowy pojazd okazał się bardzo użytecznym urządzeniem. Znalazł on bomby i całe, bez uszkodzeń podniósł z głębokości 860 metrów i dostarczył na powierzchnię morza. W 1973 roku pojazd taki został ponownie użyty w bardzo ważnej operacji poszukiwawczo-wydobywczej. Odnalazł i wydobył zerwaną linę oraz pomógł w wydobyciu podwodnego statku badawczego "PISCES III", który zatonął na głębokości 475 metrów w okolicy Cork w Wielkiej Brytani. W celach komercyjnych bezzałogowe pojazdy podwodne (ROV) zastosowano najpierw do przeglądu i układania kabli podwodnych. Regularne zatrudnienie znalazły ROV wraz z rozwojem górnictwa naftowego z dna morza od początku lat 70-tych. Przy wszelkich pracach morskich platform wiertniczych na morzach i oceanach całego świata są po prostu niezastąpione. W przeciwieństwie do nurków, mogą przebywać na dużych głębokościach przez bardzo długi okres czasu. Stosuje się je we wszystkich fazach wierceń podwodnych, obserwacji przebiegu prac, inspekcji podwodnych a także - do wymiany podwodnych urządzeń wiertniczych. Stosuje się je również - co wymagane jest przez odpowiednie przepisy - do regularnych inspekcji stanu technicznego, badania uszkodzeń i zmian budowli podwodnych. Bywa czasem, że ROV wydobywa z dna mórz, jezior, zbiorników wodnych, zatopiony sprzęt i narzędzia. Norwegowie używają takie pojazdy do prac przy pełnomorskich platformach wydobywczych, na głębokościach 400 - 1150 metrów. Obecnie na całym świecie pracuje już ponad 2000 zdalnie kierowanych bezzałogowych pojazdów podwodnych.
PODWODNY ROV W Polskim Ratownictwie Okrętowym
Rzeczpospolita Polska jest stroną Konwencji o ochronie Środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (zwanej skrótowo Konwencją Helsinką). Zgodnie z jej postanowieniami jesteśmy zobowiązani do zorganizowania i utrzymania służby zwalczania zagrożeń środowiska morskiego w swojej Strefie Odpowiedzialności, czyli w przynależnej Polsce wyłącznej strefie ekonomicznej. Postanowienia Konwencji zobowiązują również nasz kraj do udzielania pomocy w zwalczaniu zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska innym krajom - stronom Konwencji, na żądanie tych krajów. Na przykład w razie katastrofy na morzu w postaci zderzenia statków i zatonięcia jednego z nich, wypadnięcia za burtę kontenerów lub innych opakowań ze środkami chemicznymi, zobowiązani jesteśmy do fen lokalizacji czyli określenia stopnia zagrożenia dla środowiska morskiego i ludzi oraz - jeśli to będzie konieczne - do usunięcia zagrożenia.
Do poszukiwań zatopionych na morzu przedmiotów stosuje się sonary, a przy pomocy satelitarnego systemu GPS, określa się miejsce ich zatopienia. Nasiępnie, przy pomocy kamer zainstalowanych na pojeździe dokonuje się szczegółowych oględzin zatopionego przedmiotu czy statku. Korzystając ze środków finansowych Funduszu PHARE Polskie Ratownictwo Okrętowe w Gdyni zakupiło cały zestaw sprzętu do poszukiwań i badań podwodnych.
WYPOSAŻENIE ZESTAWU DO BADAŃ PODWODNYCH W Polskim Ratownictwie Okrętowym
W skład zestawu wchodzi następujący sprzęt:
Zdalnie kierowany pojazd podwodny model SEAEYE 600DT, który posiada:
bardzo czułą kamerę kolorową CCD.
superczułą kamerę czarno-białą SIT,
sonar dookólny, tzw. Obstade Avoldance o częstotliwościach pracy 325 i 675 kHz,
sonar boczny firmy TRITECH SEAKING,
sensor głębokości,
żyrokompas,
zespól automatycznego utrzymywania kierunku ruchu pojazdu i głębokości,
manipulator 3-szczękowy,
chwytak do pobierania próbek dna,
reflektory halogenowe 300 W,
4 pędniki o regulowanej prędkości i kierunku obrotów o uciągu 45 kg każdy.
Ładowność pojazdu w dodatkowy sprzęt badawczy - do 10 kg.
Oddzielny sonar boczny o dwóch częstotliwościach pracy do poszukiwań zatopionych przedmiotów (firmy TRITECH SEAKING).
Precyzyjny system określania pozycji przedmiotów i pojazdu pod wodą z dokładnością do ok. 30 centymetrów (firmy SEA8ED/TRACKPOINT).
Wspóldziałający z tymi urządzeniami komputer profesjonalny.
Kolorowe drukarki HEWLETT-PACKARD.
Modem pozwalający drukować obrazy rejestrowane na taśmie video lub cyfrowo.
Maksymalna głębokość pracy pod wodą do 300 metrów. Maksymalny prąd wodny do 3 węzłów. Cały zestaw kontrolny, pomiarowy i rejestrujący zamontowany jest w odpowiednio przystosowanym kontenerze, służącym również jako miejsce składowania sprzętu do cetów transportowych. To wszystko można przewozić statkiem, samochodem, pociągiem, samolotem. Każda cześć zestawu, np. sam zestaw pojazdu podwonego, sonarowy lub hydrofonowy może być zastosowany osobno, zależnie od potrzeb. Jest to w tej chwili najbardziej nowoczesny i najlepiej wyposażony robot podwodny w Polsce.
MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA POJAZDU
Przy pomocy takiego sprzętu możliwe jest wykonanie następujących prac:
badanie części podwodnei różnych konstrukcji,
badanie wraków i zatopionych przedmiotów,
pobieranie próbek z dna,
podnoszenie z dna przedmiotów o wadze do 5 kg,
badanie części podwodnej konstrukcji hydrotechnicznych,
badanie dla układania kabli i rurociągów podwodnych,
poszukiwanie zatopionych przedmiotów z precyzyjnym określeniem miejsca ich zatopienia,
rejestracja prac i badań podwodnych na: taśmie video, kolorowej drukarce, dysku twardym komputera i płytach CD.
Maksymalna głębokość pracy do 300 metrów. Maksymalny prąd wodny do 3 węzłów.
KORZYŚCI Z ZASTOSOWANIA POJAZDU
W stosunku do zatrudnienia nurków do badań i prac podwodnych, zastosowań i zdalnie kierowanego pojazdu podwodnego daje nam następujące wymierne korzyści:
praca na bardzo dużych głębokościach,
prawie nieograniczony, wielogodzinny czas pracy pod wodą,
możliwość wprowadzenia pojazdu do małych, trudno dostępnych zalanych wodą pomieszczeń,
możliwość pracy w skażonym środowisku wodnym,
możliwość pracy pojazdu pod wastwą lodu, w przeręblach itp.,
możliwość oględzin działających urządzeń podwodnych bez konieczności ich wyłączania.
PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ
- Poprzez zastosowanie zdalnie kierowanego pojazdu podwodnego do oględzin części podwodnei kadłuba, stanu sterów i śrub można było uniknąć kosztownego dokowania naszego specjalistycznego wielozadaniowego statku "KAPITAN POINC".
- Przy innym statku przeprowadzono oględziny stanu śrub (z rejestracją na taśmie video i wydrukiem kolorowych obrazów formatu A4 tych fragmentów, na które należało zwrócić szczególną uwagę). W takich przypadkach powstała możliwość bezpośredniej dokładnej analizy przez specjalistów materiałów zarejestrowanych na taśmie wideo i wydrukach kolorowych obrazów, bez potrzeby oczekiwania na atest nurkowy.
- W pewnej odległości od wejścia do portu w Gdyni leżą pozostałości statku szpitalnego "STUTTGART", zatopionego podczas II Wojny Światowej. Chociaż wystają one tylko okoto 2 metry ponad powierzchnię dna, zaistniała potrzeba stwierdzenia zagrożenia dla środowiska naturalnego, spowodowanego wyciekiem paliwa z jego zbiorników.
- Zima. Na jeziorze Śniardwy zatonął pod lodem śmigłowiec wojskowy. Nie mięliśmy jeszcze wtedy pojazdu podwodnego. Obecnie istniała by możliwość zastosowania naszego sprzętu dla jego lokalizacji, zamiast korzystać z pomocy nurków, dla których pływanie pod grubą warstwą lodu stanowi zawsze duże niebezpieczeństwo.
- Na południu Polski jest zapora wodna na Solinie, gdzie głębokość wynosi około 60 metrów. W przypadku zastosowania pojazdu podwodnego istniałaby możliwość sporządzenia dokumentacji jej aktualnego stanu, nie ograniczona czasem, a także - jak w przypadkach opisanych wyżej - dokładną analizą jej stanu przez specjalistów.
Natomiast zlecenie wykonania takiej pracy przez nurków wiąże się z użyciem specjalnego, bezpiecznego sprzętu, stosowaniem mieszanek do oddychania, posiadaniem na miejscu komory dekompresyjnej, lekarza i dodatkowej ekipy awaryjnej dla zabezpieczenia pracujących pod wodą. Koszta takiej operacji są nieporównywalne w stosunku do użycia pojazdu podwodnego.
Wypadki na różnych akwenach wodnych zdarzają się co roku. Skuteczność działania odpowiednich służb - tak cywilnych jak i wojskowych może być znacznie zwiększona poprzez zastosowanie nowoczesnego sprzętu, jaki obecnie posiada Polskie Ratownictwo Okrętowe w Gdyni.
PODWODNY ROV W Polskim Ratownictwie Okrętowym
